Katastrofizowanie

„Zbliża się koniec świata!” Mnóstwo ludzi myśli w ten sposób. Katastrofizowanie to cecha charakterystyczna osoby ze stanem lękowym. To połączenie pesymizmu oraz nad wyraz wyolbrzymionego poczucia zagrożenia. Będzie nie tylko źle. Będzie bardzo źle!

Osobom, które katastrowizują, trudno realistycznie ocenić wagę sytuacji: w tym samym stopniu denerwują się zarówno z powodu stosunkowo małego niepowodzenia, jak i rzeczywistego nieszczęścia. Własną przyszłość zawsze widzą w najczarniejszych barwach i karmią swoją wyobraźnię złymi scenariuszami.

Katastrofiści rzadko biorą pod uwagę własne, nawet minimalne zasoby, które mogłyby im pomóc w poradzeniu sobie z hipotetycznym dramatem. Jeśli i Ty należysz do tej grupy, zadaj sobie poniższe pytania, zanim znów dopadną Cię czarne myśli.

• Jak straszne jest to potencjalne zdarzenie na skali wszystkich złych sytuacji, które przydarzyły Ci się w przeszłości?
• Gdybyś musiał poradzić sobie z prawdziwą tragedią, co byś naprawdę zrobił?
• Pomyśl, jak radziłeś sobie z innymi trudnościami w przeszłości. Co Ci wtedy pomogło?

Generalizowanie

„Zawsze coś musi pójść nie tak…”. Ludzie lubią schematy. Ty także często używasz własnego doświadczenia jako szablonu do przewidywania przyszłości. Osobą ze skłonnością do generalizowania potrzeba niewielu dowodów, na podstawie których stworzą prawa i zasady funkcjonowania świata, a ich obserwacje i wnioski są zazwyczaj mało optymistyczne. Mężczyzna przegrywa w scrable i myśli: „Jak zwykle! Nigdy nie udaje mi się niczego wygrać!”. To przykład generalizacji, gdy dana osoba wyciąga daleko idące, uniwersalne wnioski na podstawie pojedynczego nieprzyjemnego doświadczenia lub wyrywkowej informacji.

Osoby ze skłonnością do generalizowania zazwyczaj łatwo rozpoznać po języku jakiego używają. Jeśli zauważysz, że często używasz pojęć absolutnych, np. nigdy, zawsze, każdy czy nikt, to prawdopodobnie również jesteś poddany na tego typu myślenie.

Aby zwalczyć nawyk generalizowania, musisz nauczyć się szukać wyjątków od własnych reguł. Jeśli masz choćby jednego przyjaciela, wówczas nie możesz powiedzieć, że nikt Cię nie lubi. Podobnie jest ze stwierdzeniem, iż nigdy niczego nie wygrałeś- Twój zniekształcony sposób myślenia prawdopodobnie utrudnia Ci przypomnienie podobnych sytuacji. Niebezpieczeństwo generalizacji polega na przejawianiu skłonności do odrzucania wszystkiego, co jest niezgodne z Twoimi- zazwyczaj nie mającymi żadnych logicznych podstaw- przekonaniami. Natomiast chętnie podchwytujesz nowy fakty, które zdają się potwierdzać Twoje negatywne przekonania na temat własny oraz innych osób.

Generalizacje mogą łatwo przeobrazić się w samospełniające się przepowiednie. Jeśli np. ktoś wierzy, że jest nielubiany, nie będzie wkładał wysiłku w poprawę relacji z innymi ludźmi.

Na podstawie

S. Briers „Pokonaj deprsesję, stres i lęk czyli terapia poznawczo-behawioralna w praktyce”