Zaburzenia odżywiania u małych dzieci

Zgodnie z klasyfikacjami zaburzeń psychicznych problemy z jedzeniem u małych dzieci mogą przybierać dwie formy:

• odmowa jedzenia- przejawiająca się np grymaszeniem, pojawiająca się mimo odpowiedniej ilości pokarmu oraz karmienia przeprowadzonego we właściwy sposób, a także przy braku problemów somatycznych
• pica- polega na spożywaniu niejadalnych substancji, takich jak farby, tkaniny czy papier. Zachowania takie pojawiają się dość często około 2 roku życia, u większości dzieci zanikają pod wpływem wychowania

Występowanie zaburzeń odżywiania u dzieci jest dość duże i wynosi od kilkunastu do ponad trzydziestu procent oraz może się utrzymywać w następnych okresach rozwojowych.

Współcześnie za przyczyny powyższych problemów uważa się przede wszystkim zaburzenie w relacji między dzieckiem a matką czy rodzicami oraz nieprawidłowości anatomiczne i/lub fizjologiczne.

Anoreksja i bulimia psychiczna

Kryteria diagnostyczne anoreksji:

• utrata masy ciała lub brak oczekiwanego przyrostu
• lęk przed przytycie występujący nawet w przypadku utraty masy ciała
• zaburzenia obrazu ciała
• brak trzech kolejnych cykli menstruacyjnych

Kryteria diagnostyczne bulimii:

• epizody objadania się z poczucie utraty kontroli
• stosowanie zachowań kompensacyjnych, takich jak: prowokowanie wymiotów, używanie środków przeczyszczających, diuretyków, lewatyw, poszczenie czy intensywne ćwiczenia gimnastyczne.

Badania epidemiologiczne wykazują, że częstość występowania anoreksji jest poniżej 1%, a bulimii powyżej i może dochodzić nawet do kilku procent. Najwyższa zachorowalność na anoreksję przypada między 15 a 19 rokiem życia, a na bulimię- między 18 a 25. Dziewczęta chorują kilkanaście razy częściej niż chłopcy.

Dane te mogą sugerować, że procesy zachodzące w okresie dorastania są istotnym czynnikiem, jeśli nie etiologicznym, to przynajmniej spustowym powstawania zaburzeń odżywiania. Do najważniejszych można zaliczyć:

– koncentrację na własnym ciele,

– istotność fizycznej atrakcyjności w kontaktach z rówieśnikami,

-nasilenie procesów separacyjnych w rodzinie oraz towarzyszące temu podejmowanie nowych ról społecznych.

Geneza zaburzeń odżywiania się

Koncepcje etiologii zaburzeń odżywiania można podzielić na cztery, niewykluczające się wzajemnie grupy:

– czynniki biologiczne- genetyczne, opierając się na badaniach częstości występowania anoreksji wśród rodzeństwa, a szczególnie wśród bliźniąt oraz bliskich krewnych,

– zmienne indywidualne- zburzenia obrazu własnego ciała, zaburzenia percepcji (dotyczące zwłaszcza poczucia głodu i sytości), poczucie braku skuteczności własnego działania, poczucie zaniżone własnej wartości, potrzeba sprawowania kontroli, dążenie do perfekcjonizmu, stawianie sobie wysokich wymagań, silny lęk przed niepowodzeniem, samokrytycyzm

– czynniki społeczno-kulturowe- wymagania (skierowane głównie do kobiet) dotyczące wyglądu, sprawności fizycznej, zdrowia i samokontroli

– funkcjonowanie rodziny- uwikłanie (zatarte wewnętrzne granice), nadopiekuńczość (hamuje rozwój autonomii), brak efektywnych sposobów rozwiązywania konfliktów, sztywność (utrudniająca przystosowanie się do nowych sytuacji), triangulacja (włączanie dziecka w konflikty rodziców), specyficzne oczekiwania wobec kobiet (mają być wrażliwe, gotowe do poświęceń i rezygnacji z własnych potrzeb), kultywowanie spełnienia oczekiwań innych, konieczność kontroli impulsów.

Otyłość

Otyłość to nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej, negatywnie wpływające na stan zdrowia człowieka lub stwarzając poważne dla niego zagrożenie. Otyłość jest poważnym czynnikiem ryzyka pojawienia się zaburzeń somatycznych, może być również przyczyną problemów psychospołecznych. Niektóre badania pokazują, że dzieci z otyłością są mniej lubiane w grupie niż dzieci z upośledzeniem umysłowym, są postrzegane jako leniwe, mniej inteligentne, obwiniane za swoją otyłość. Szukając przyczyn otyłości można wyróżnić trzy grupy czynników:

– predyspozyce genetyczne- odnoszą się przede wszytskim do preferowania pewnych rodzajów pokarmów, warunkują procesy metaboliczne oraz wydatkowanie energii

– wpływy środowiskowe w tym przede wszytskm rodzinne- zwyczaje żywieniowe, aktywność fizyczna

– czynniki rozwojowe- zmieniajca się wraz z wiekiem motywacja do jedzenia