PRZYCZYNY DEPRESJ
Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy na rozwój depresji mogą w rożnym stopniu wpływać następujące, nakładające się ma siebie czynniki:
- Biologiczne: m.in. Genetyczne, choroby przewlekłe i uzależnienia;
- Psychospołeczne: depresja najczęściej dotyka ludzi żyjących w krajach rozwiniętych, w miastach i występuje zdecydowanie częściej u kobiet. Oznaczałoby to zatem, iż zaburzenia depresyjne maja związek z tempem życia, stresem, aktywnością, czy wręcz nadaktywnośącią zawodową. Wiek nie ma tu większego znaczenia, chociaż są pewne rodzaje depresji związane np z wiekiem starczym. Inne czynniki sprzyjające to: bezrobocie, utrata najbliższych, zwłaszcza rodziców w dzieciństwie, współmałżonków, problemy w życiu rodzinnym, trudności adaptacji środowiskowej, złe doświadczenia życiowe, wystąpienie choroby przewlekłej itp.
Depresja zdecydowanie częściej występuje u osób, których najbliżsi krewni również cierpią na to zaburzenie. Im bliższy stopień pokrewieństwa, tym większe jest ryzyko rozwoju depresji. Na poziomie molekularnym przyczyną depresji są zaburzenia równowagi neuroprzekaźników, głównie serotoniny i noradrenaliny.
OBJAWY
Smutek czy okresowe przygnębienie, czyli emocje które każdy człowiek odczuwa, nie oznaczają jeszcze depresji. Można ją podejrzewać, gdy utrzymującemu się przez ponad dwa tygodnie smutkowi i przygnębieniu towarzyszą inne objawy:
- Poczucie bezsilności, braku energii do działania- w przypadku depresji o słabym lub umiarkowanym nasileniu osoba chora w prawdzie jest w stanie wykonywać codzienne czynności, jednak jest to okupione sporym wysiłkiem, dzieje się niejako z przymusu, w przypadku choroby o cięższym przebiegu osoba chora często nawet nie jest w stanie się zmobilizować do wykonywania nawet najbardziej podstawowych codziennych czynności; ⁃
- Utrata radości życia i zdolności do odczuwania przyjemności- wydarzenia/sytuacje, które jeszcze niedawno sprawiały dużą przyjemność, zaczynają być odczuwane jako zupełnie obojętne; ⁃
- Stopniowa utrata dotychczasowych zainteresowań; ⁃
- Znaczne ograniczenie aktywności- zwiększona męczliwość i przewlekłe zmęczenie powodują, że osoba cierpiąca na depresje stopniowo ogranicza wszystkie rodzaje aktywności, które nie są bezwzględnie konieczne; ⁃
- Narastające poczucie braku sensu życia, beznadziejności- negatywna ocena własnej osoby, dotychczasowego życia i przyszłości, osoby cierpiące na depresję nie mają planów na przyszłość, odczuwają narastające zobojętnienie, jest im wszystko jedno, co się dzieje wokół nich; ⁃
- Myślenie depresyjne, rezygnacyjne, myśli samobójcze; ⁃
- Zróżnicowane dolegliwości somatyczne (bóle głowy, bóle w klatce piersiowej, dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego) występujące bez wyraźnych przyczyn, próby leczenia zgłaszanych dolegliwości somatycznych nie przynoszą zadawalającej poprawy; ⁃
- Zaburzenia snu- trudności z zasypianiem lub budzenie się w godzinach nocnych lub wczesnoporannych z niemożnością ponownego zaśnięcia, może także występować nadmierna senność w ciągu dnia lub w ciągu całej doby; ⁃
- Znaczne zmniejszenie apetytu i spadek masy ciała lub wręcz przeciwnie- nadmierne łaknienie, które w połączeniu z brakiem aktywności fizycznej powoduje znaczne zwiększenie masy ciała; ⁃
- Zaburzenia koncentracji i funkcji poznawczych (uwaga, pamięć); ⁃
- Zmniejszenie popędu seksualnego (libido)- brak zainteresowania seksem i brak odczuwania przyjemności z seksu przyczyniają się do zmniejszenia poczucia własnej atrakcyjności i wartości i dodatkowo nasilają objawy depresji; ⁃
- Zaburzenia miesiączkowania o zróżnicowanym nasileniu, aż do całkowitego zaniku miesiączek; ⁃
- Zmienność samopoczucia w ciągu dnia- pacjenci przeważnie lepiej czują się w godzinach późno popołudniowych lub wieczornych, w godzinach porannych trudności może sprawiać im nawet rozpoczęcie dnia.
DIAGNOZA
Depresja należy do grupy wielu chorób (np psychicznych czy neurologicznych) gdzie nie dysponujemy tzw markerami biologicznymi. Innymi słowy nie ma badań obrazowych (prześwietlenie, ultrasonografia, rezonans magnetyczny) ani też laboratoryjnych (np badanie krwi, moczu), które pozwoliłyby ją zdiagnozować. Czasami wykonuje się wprawdzie różne badania diagnostyczne, ale robi się to w celu wykluczenia innych stanów chorobowych, bądź też ustalenia, że odczuwane przez pacjenta np stany bólowe są skutkiem depresji. Na czym zatem opiera się diagnoza? Przede wszystkim na poznaniu zachowań chorego poprzez:
- Rozmowę/ wywiad z chorym,
- Rozmowę/ wywiad z rodzina i najbliższym otoczeniem,
- Obserwacje chorego- ambulatoryjna lub szpitalna.
Tak więc już na etapie diagnostyki pożądany i niemal niezbędny jest udział najbliższych osoby chorej. Od ich woli i rzetelności w znaczącym stopniu zależy rozpoznanie oraz jego leczenie. Pomoc udzielona lekarzowi/ psychoterapeucie ma tu pierwszorzędne znaczenie. W każdym z tych trzech przypadków może dojść do mimowolne, subiektywnej oceny. Aby temu zapobiec w praktyce medycznej funkcjonują określone standardy/ procedury, które umożliwiają i ułatwiają diagnostykę np DSM V, ICD 10. Dodatkowym wsparciem są specjalistyczne ankiety/testy, które ułatwiają postawienie granicy pomiędzy przejściowymi zaburzeniami depresyjnymi, a depresją kliniczną, wskazując zarazem na potrzebę rozpoczęcia leczenia farmakologicznego.
Uwaga! Nadal jeszcze w potocznej świadomości społecznej choroby, które „nie bolą”, a więc przede wszystkim schorzenia psychiczne, nie są uznawane za stan chorobowy, ale za coś, co ma np. usprawiedliwić niezaradność życiową, niedostosowanie społeczne/środowiskowe itp. Jeśli bez uprzedzeń i jawnie wybieramy się do lekarza rodzinnego, kardiologa czy ginekologa to wizyta u psychiatry pojmowana bywa jako coś stygamtyzujacego i upośledzającego w dalszym życiu. To pogląd całkowicie błędny! Do lekarza psychiatry nie jest wymagane skierowanie, tak więc można się udać do dowolnie wybranej Poradni Zdrowia Psychicznego.